Wymagania edukacyjne, ocenianie, klasyfikacja

I. Świat zwierząt

1. W królestwie zwierząt

Uczeń:

— wymienia wspólne cechy zwierząt

— wyjaśnia, czym różnią się zwierzęta kręgowe od bezkręgowych

Uczeń:

— przedstawia poziomy organizacji ciała zwierząt

— podaje przykłady zwierząt kręgowych i bezkręgowych

Uczeń:

— definiuje pojęcia komórka, tkanka, narząd, układ narządów, organizm

— na podstawie podręcznika przyporządkowuje podane zwierzę do odpowiedniej grupy systematycznej

Uczeń:

— charakteryzuje bezkręgowce i kręgowce

— charakteryzuje pokrycie ciała bezkręgowców i kręgowców

— podaje przykłady szkieletów bezkręgowców

Uczeń:

— prezentuje stopniowo komplikującą się budowę ciała zwierząt

— na podstawie opisu przyporządkowuje zwierzę do odpowiedniej grupy systematycznej

2. Tkanki: nabłonkowa, mięśniowa i nerwowa

— wyjaśnia, czym jest tkanka

— wymienia podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych

— przy pomocy nauczyciela przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i rysuje obrazy widziane pod mikroskopem

— wymienia najważniejsze funkcje wskazanej tkanki zwierzęcej

— opisuje budowę wskazanej tkanki

— przy niewielkiej pomocy nauczyciela przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i rysuje obrazy widziane pod mikroskopem

— określa miejsca występowania w organizmie omawianych tkanek

— samodzielnie przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i przy pomocy nauczyciela rysuje obrazy widziane pod mikroskopem

— charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych

— rozpoznaje na ilustracji rodzaje tkanek zwierzęcych

— omawia budowę i sposób funkcjonowania tkanki mięśniowej

— samodzielnie przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i rysuje obrazy widziane pod mikroskopem

— na podstawie ilustracji analizuje budowę tkanek zwierzęcych

— wykazuje związek istniejący między budową tkanek zwierzęcych a pełnionymi przez nie funkcjami

— samodzielnie przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych

— wykonuje z dowolnego materiału model wybranej tkanki zwierzęcej

3. Tkanka łączna

— wymienia rodzaje tkanki łącznej

— wymienia składniki krwi

— przy pomocy nauczyciela przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i rozpoznaje elementy tkanki widziane pod mikroskopem

— wskazuje rozmieszczenie omawianych tkanek w organizmie

— opisuje składniki krwi

— przy niewielkiej pomocy nauczyciela przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i rozpoznaje elementy tkanki widziane pod mikroskopem

— wskazuje zróżnicowanie w budowie tkanki łącznej

— omawia funkcje składników krwi

— samodzielnie przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i przy niewielkiej pomocy nauczyciela rozpoznaje charakterystyczne elementy obserwowanej tkanki

— omawia właściwości i funkcje tkanki kostnej, chrzęstnej i tłuszczowej

— charakteryzuje rolę poszczególnych składników morfotycznych krwi

— samodzielnie przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i na podstawie ilustracji rozpoznaje charakterystyczne elementy obserwowanej tkanki

— wykazuje związek istniejący między budową elementów krwi a pełnionymi przez nie funkcjami

— wykonuje mapę mentalną dotyczącą związku między budową poszczególnych tkanek zwierzęcych a pełnionymi przez nie funkcjami

— samodzielnie przeprowadza obserwację mikroskopową tkanek zwierzęcych i na podstawie ilustracji rozpoznaje oraz opisuje elementy tkanki widziane pod mikroskopem

II. Od parzydełkowców do pierścienic

4.Parzydełkowce – najprostsze zwierzęta tkankowe

— wskazuje miejsce występowania parzydełkowców

— rozpoznaje na ilustracji parzydełkowca wśród innych zwierząt

— wymienia cechy budowy parzydełkowców

— wyjaśnia, na czym polega rola parzydełek

— porównuje budowę oraz tryb życia polipa i meduzy

— rozpoznaje wybrane gatunki parzydełkowców

— charakteryzuje wskazane czynności życiowe parzydełkowców

— ocenia znaczenie parzydełkowców w przyrodzie i dla człowieka

— wykazuje związek istniejący między budową parzydełkowców a środowiskiem ich życia

— przedstawia tabelę, w której porównuje polipa z meduzą

— wykonuje model parzydełkowca

5. Płazińce – zwierzęta, które mają nitkowate ciało

— wskazuje miejsce występowania płazińców

— rozpoznaje na ilustracji tasiemca

— wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca

— wskazuje drogi inwazji tasiemca do organizmu

— wskazuje na schemacie cyklu rozwojowego tasiemca żywiciela pośredniego

— omawia przystosowanie tasiemca do pasożytniczego trybu życia

— charakteryzuje znaczenie płazińców

— omawia rolę żywiciela pośredniego i ostatecznego w cyklu rozwojowym tasiemca

— charakteryzuje wskazane czynności życiowe płazińców

— omawia sposoby zapobiegania zarażeniu się tasiemcem

— analizuje możliwości zakażenia się chorobami wywoływanymi przez płazińce

— ocenia znaczenie płazińców w przyrodzie i dla człowieka

6. Nicienie – zwierzęta, które mają nitkowate ciało

— wskazuje środowisko życia nicieni

— rozpoznaje na ilustracji nicienie wśród innych zwierząt

— wskazuje charakterystyczne cechy nicieni

— omawia budowę zewnętrzną nicieni

— wymienia choroby wywołane przez nicienie

— wskazuje drogi inwazji nicieni do organizmu

— wyjaśnia, na czym polega „choroba brudnych rąk”

— charakteryzuje objawy chorób wywołanych przez nicienie

—omawia znaczenie profilaktyki

— analizuje możliwości zakażenia się chorobami wywoływanymi przez nicienie

— przygotowuje prezentację multimedialną na temat chorób wywoływanych przez nicienie

— charakteryzuje znaczenie nicieni w przyrodzie i dla człowieka

7. Pierścienice – zwierzęta zbudowane z segmentów

— rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt

— wskazuje środowisko życia pierścienic

— wymienia cechy charakterystyczne budowy zewnętrznej pierścienic

— wyjaśnia znaczenie szczecinek

— omawia środowisko i tryb życia nereidy oraz pijawki

— na żywym okazie dżdżownicy lub na ilustracji wskazuje siodełko i wyjaśnia jego rolę

— wskazuje przystosowania pijawki do pasożytniczego trybu życia

— charakteryzuje wskazane czynności życiowe pierścienic

— zakłada hodowlę dżdżownic, wskazując, jak zwierzęta te przyczyniają się do poprawy struktury gleby

— ocenia znaczenie pierścienic w przyrodzie i dla człowieka

III. Stawonogi

i mięczaki

8. Cechy stawonogów

— rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt

— wymienia skorupiaki, owady i pajęczaki jako zwierzęta należące do stawonogów

— wymienia główne części ciała poszczególnych grup stawonogów

— wymienia miejsca bytowania stawonogów

— rozróżnia wśród stawonogów skorupiaki, owady i pajęczaki

— wykazuje różnorodność miejsc bytowania stawonogów

— przedstawia kryteria podziału stawonogów na skorupiaki, owady i pajęczaki

— opisuje funkcje odnóży stawonogów

— wyjaśnia, czym jest oskórek

— charakteryzuje wskazane czynności życiowe stawonogów

— omawia cechy umożliwiające rozpoznanie skorupiaków, owadów i pajęczaków

— wymienia cechy adaptacyjne wskazanej grupy stawonogów

— wyjaśnia, czym jest oko złożone

— przedstawia różnorodność budowy ciała stawonogów oraz ich trybu życia, wykazując jednocześnie ich cechy wspólne

— analizuje cechy adaptacyjne stawonogów, umożliwiające im opanowanie różnych środowisk

9. Skorupiaki – stawonogi, które mają twardy pancerz

— wymienia główne części ciała skorupiaków

— wskazuje środowiska występowania skorupiaków

— rozpoznaje skorupiaki wśród innych stawonogów

— wymienia cztery grupy skorupiaków

— nazywa poszczególne części ciała u raka stawowego

— wykazuje związek między budową skorupiaków a środowiskiem ich życia

— charakteryzuje znaczenie skorupiaków w przyrodzie i dla człowieka

10. Owady – stawonogi zdolne do lotu

— wymienia elementy budowy zewnętrznej owadów

— wylicza środowiska życia owadów

— rozpoznaje owady wśród innych stawonogów

— wskazuje charakterystyczne cechy budowy wybranych gatunków owadów

— na wybranych przykładach omawia znaczenie owadów dla człowieka

— na kilku przykładach omawia różnice w budowie owadów oraz ich przystosowania do życia w różnych środowiskach

— na wybranych przykładach omawia znaczenie owadów dla człowieka

— wykazuje związek istniejący między budową odnóży owadów a środowiskiem ich życia

— na wybranych przykładach omawia znaczenie owadów w przyrodzie i dla człowieka

— analizuje budowę narządów gębowych owadów i wykazuje jej związek z pobieranym pokarmem

11. Pajęczaki – stawonogi, które mają cztery pary odnóży

— wymienia środowiska występowania pajęczaków

— rozpoznaje pajęczaki wśród innych stawonogów

— wskazuje charakterystyczne cechy budowy zewnętrznej pajęczaków

— omawia sposób odżywiania się pajęczaków

— na podstawie cech budowy zewnętrznej pajęczaków przyporządkowuje konkretne okazy do odpowiednich gatunków

— na podstawie obserwacji żywych okazów lub filmu edukacyjnego omawia czynności życiowe pajęczaków

— omawia sposoby odżywiania się pajęczaków na przykładzie wybranych przedstawicieli

— charakteryzuje odnóża pajęczaków

— ocenia znaczenie pajęczaków w przyrodzie i dla człowieka

— analizuje elementy budowy zewnętrznej pajęczaków i wykazuje ich przystosowania do środowiska życia

12. Mięczaki – zwierzęta, które mają muszlę

— wymienia miejsca występowania mięczaków

— wskazuje na ilustracji elementy budowy ślimaka

— omawia budowę zewnętrzną mięczaków

— wskazuje na ilustracjach elementy budowy mięczaków

— na podstawie obserwacji żywych okazów lub filmu edukacyjnego omawia czynności życiowe mięczaków

— wykazuje różnice w budowie ślimaków, małży i głowonogów

— omawia znaczenie mięczaków w przyrodzie i dla człowieka

— rozpoznaje na ilustracji gatunki ślimaków

— konstruuje tabelę, w której porównuje trzy grupy mięczaków

IV. Kręgowce zmiennocieplne

13. Ryby – kręgowce środowisk wodnych

— wskazuje wodę jako środowisko życia ryb

— rozpoznaje ryby wśród innych zwierząt kręgowych

— na podstawie ilustracji omawia budowę zewnętrzną ryb

— nazywa i wskazuje położenie płetw

— opisuje proces wymiany gazowej u ryb

— na podstawie obserwacji żywych okazów lub filmu edukacyjnego omawia czynności życiowe ryb

— przyporządkowuje wskazany organizm do ryb na podstawie znajomości ich cech charakterystycznych

— wyjaśnia, na czym polega zmiennocieplność ryb

— omawia sposób rozmnażania ryb, wyjaśniając, czym jest tarło

— omawia przystosowania ryb w budowie zewnętrznej i czynnościach życiowych do życia w wodzie

14. Przegląd i znaczenie ryb

— określa kształty ciała ryb w zależności od różnych miejsc ich występowania

— podaje przykłady zdobywania pokarmu przez ryby

— wyjaśnia, czym jest ławica i plankton

— kilkoma przykładami ilustruje strategie zdobywania pokarmu przez ryby

— omawia znaczenie ryb w przyrodzie i dla człowieka

— wykazuje związek istniejący między budową ryb a miejscem ich bytowania

15. Płazy – kręgowce środowisk wodno­-lądowych

— wskazuje środowisko życia płazów

— wymienia części ciała płazów

— na podstawie ilustracji omawia budowę zewnętrzną płaza

— wymienia stadia rozwojowe żaby

— charakteryzuje przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie

— omawia wybrane czynności życiowe płazów

— omawia cykl rozwojowy żaby i wykazuje jego związek z życiem w wodzie i na lądzie

— rozpoznaje przedstawicieli płazów wśród innych zwierząt, wskazując na ich charakterystyczne cechy

— wyjaśnia, w jaki sposób przebiega wymiana gazowa u płazów, wykazując związek z ich życiem w dwóch środowiskach

— wykazuje związek istniejący między trybem życia płazów a ich zmiennocieplnością

16. Przegląd i znaczenie płazów

— rozpoznaje na ilustracji płazy ogoniaste, beznogie i bezogonowe

— podaje przykłady płazów żyjących w Polsce

— wymienia główne zagrożenia dla płazów

— rozpoznaje na ilustracji płazy ogoniaste, bezogonowe i beznogie

— omawia główne zagrożenia dla płazów

— charakteryzuje płazy ogoniaste, bezogonowe i beznogie

— wskazuje sposoby ochrony płazów

— ocenia znaczenie płazów w przyrodzie i dla człowieka

— wykonuje portfolio lub prezentację multimedialną na temat płazów żyjących w Polsce

17. Gady – kręgowce, które opanowały ląd

— wymienia środowiska życia gadów

— omawia budowę zewnętrzną gadów

— wyjaśnia związek istniejący między występowaniem gadów a ich zmiennocieplnością

— rozpoznaje gady wśród innych zwierząt

— opisuje przystosowania gadów do życia na lądzie

— omawia tryb życia gadów

— charakteryzuje rozmnażanie i rozwój gadów

— analizuje przebieg wymiany gazowej u gadów

— analizuje pokrycie ciała gadów w kontekście ochrony przed utratą wody

— wykazuje związek między sposobem rozmnażania gadów a środowiskiem ich życia

18. Przegląd i znaczenie gadów

— rozpoznaje na ilustracji jaszczurki, krokodyle, węże i żółwie

— określa środowiska życia gadów

— podaje przyczyny zmniejszania się populacji gadów

— omawia sposoby zdobywania pokarmu przez gady

— wskazuje sposoby ochrony gadów

— charakteryzuje gady występujące w Polsce

— wyjaśnia przyczyny wymierania gadów i podaje sposoby zapobiegania zmniejszaniu się ich populacji

— ocenia znaczenie gadów w przyrodzie i dla człowieka

— wykonuje portfolio lub prezentację multimedialną na temat gadów żyjących w Polsce

V. Kręgowce stałocieplne

19. Ptaki – kręgowce zdolne do lotu

— wymienia różnorodne siedliska występowania ptaków

— na żywym okazie lub na ilustracji wskazuje cechy budowy ptaków

— rozpoznaje rodzaje piór

— wymienia elementy budowy jaja

— wskazuje ptaki jako zwierzęta stałocieplne

— rozpoznaje ptaki wśród innych zwierząt, wskazując ich charakterystyczne cechy

— omawia przystosowania ptaków do lotu

— omawia budowę piór

— wyjaśnia proces rozmnażania i rozwój ptaków

— analizuje budowę piór ptaków w związku z pełnioną przez nie funkcją

— wykazuje związek istniejący między wymianą gazową a umiejętnością latania ptaków

— wyjaśnia proces rozmnażania i rozwoju ptaków

— wykazuje związek istniejący między przebiegiem wymiany gazowej a przystosowaniem ptaków do lotu

— na ilustracji lub podczas obserwacji w terenie rozpoznaje gatunki ptaków zamieszkujących najbliższą okolicę

20. Przegląd

i znaczenie ptaków

— podaje przykłady ptaków żyjących w różnych środowiskach

— wymienia pozytywne znaczenie ptaków w przyrodzie

— omawia znaczenie ptaków w przyrodzie i dla człowieka

— wskazuje zagrożenia dla ptaków

— wykazuje związek istniejący między wielkością i kształtem dziobów ptaków a rodzajem spożywanego przez nie pokarmu

— omawia sposoby ochrony ptaków

— wykazuje związek między stałocieplnością ptaków a środowiskiem i trybem ich życia

— korzysta z klucza do oznaczania popularnych gatunków ptaków

21. Ssaki – kręgowce, które karmią młode mlekiem

— wskazuje środowiska występowania ssaków

— na podstawie ilustracji omawia budowę zewnętrzną ssaków

— wykazuje zróżnicowanie siedlisk zajmowanych przez ssaki

— określa ssaki jako zwierzęta stałocieplne

— wymienia wytwory skóry ssaków

— na ilustracji lub na żywym obiekcie wskazuje cechy charakterystyczne

i wspólne dla ssaków

— wyjaśnia, że budowa skóry ssaków ma związek z utrzymywaniem przez nie stałocieplności

— omawia proces rozmnażania i rozwój ssaków

— opisuje przystosowania ssaków do różnych środowisk życia

— charakteryzuje opiekę nad potomstwem u ssaków

— identyfikuje wytwory skóry ssaków

— analizuje związek zachodzący między wymianą gazową ssaków a zróżnicowanymi środowiskami ich występowania i ich życiową aktywnością

— analizuje funkcje skóry w aspekcie różnorodności siedlisk zajmowanych przez ssaki

22. Przegląd

i znaczenie ssaków

— wymienia przystosowania ssaków do zróżnicowanych środowisk ich bytowania

— wykazuje zależność między budową morfologiczną ssaków a zajmowanym przez nie siedliskiem

— nazywa wskazane zęby ssaków

— rozpoznaje zęby ssaków i wyjaśnia ich funkcje

— wyjaśnia znaczenie ssaków dla przyrody

— omawia znaczenie ssaków dla człowieka

— wymienia zagrożenia dla ssaków

— analizuje zagrożenia ssaków i wskazuje sposoby ich ochrony

— wykazuje przynależność człowieka do ssaków